Topraklama Nedir? Mühendislikte Önemi Ve Riskleri

Topraklama Nedir?

Topraklama, elektrikli cihazların veya sistemlerin, bir iletken aracılığıyla doğrudan toprağa bağlanması işlemidir. Bu işlem sayesinde, herhangi bir kaçak akım durumunda elektrik enerjisi doğrudan toprağa iletilir, böylece insan sağlığı ve cihaz güvenliği korunur.

Topraklama sistemleri genellikle aşağıdaki parçalardan oluşur:

• Topraklayıcı (elektrot): Toprağa gömülen iletken parça.

• Topraklama iletkeni: Cihazları topraklayıcıya bağlayan iletken.

• Bağlantı noktaları: Elektrik sisteminin toprakla irtibat kurduğu

Topraklama Yetki Belgesi Nedir ve Hangi İşlerde Kullanılır?

Topraklama sistemlerinin tasarımı, kurulumu ve testleri sıradan bir işlem değildir. Topraklama Yetki Belgesi, bu işlemleri yapmaya yetkili kişilere veya firmalara verilen bir belgedir. Bu belge genellikle Elektrik Mühendisleri Odası (EMO) veya ilgili kamu kurumları tarafından verilir.

Topraklama yetki belgesine sahip kişiler şu işleri yapabilir:

• Elektrik tesislerinde topraklama projelerini hazırlamak

• Topraklama direnç ölçümleri yapmak

• Topraklama sistemlerinin bakım ve denetimini yapmak

• İş sağlığı ve güvenliği kapsamında uygunluk raporları düzenlemek

• Mevzuata uygunluk kontrolleri gerçekleştirmek (örneğin: TS EN 60079, IEC 60364)

Topraklamanın Mühendislikteki Önemi

1. İş Güvenliği: Elektrik çarpmasını önleyerek can güvenliğini sağlar.

2. Yangın Riskini Azaltır: Kaçak akımların neden olabileceği yangınları engeller.

3. Ekipman Koruması: Elektronik cihazların aşırı gerilimden zarar görmesini engeller.

4. Sistem Kararlılığı: Elektrik şebekelerinde gerilim kararlılığını sağlar.

5. Yasal Zorunluluk: Birçok yönetmelik ve standartta zorunlu kılınmıştır (örneğin, Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği).

Topraklamanın Yapılmaması Durumunda Oluşabilecek Riskler ve Örnekleri

• Can Kaybı: Elektrik çarpması sonucu ölümle sonuçlanabilecek kazalar meydana gelebilir. Her ne kadar başa gelmez olaylar gibi düşünülse de henüz birkaç ay önce, Nisan 2025'te, Kırklareli'nde 4 kişi süs havuzunda elektrik akımına kapıldı.

• Cihaz Arızaları: Aşırı gerilim nedeniyle hassas cihazlar bozulabilir. Türkiye’de topraklama eksikliğinden dolayı elektrikli ev aletleri zarar görürse, inşaat firmasına karşı dava açılabilir ve tazminat alınabilir.

• Yangın: Isınma ve ark oluşumu, yangınlara yol açabilir. Dahası, İzmir'in Ödemiş ilçesine bağlı Tosunlar Mahallesi'nde, 2 Temmuz 2025 tarihinde çıkan orman yangınının, bakım ve kontrolleri yapılmamış elektrik hatlarından kaynaklandığıyla ilgili İzmir Büyükşehir Belediyesi İtfaiye Dairesi raporu mevcuttur.

• Yasal Sorumluluk: Yetkisiz veya uygunsuz yapılan topraklama, hukuki yaptırımlara neden olabilir. Şanlıurfa'da, elektrik dağıtım şirketi ve taşeron firma yetkilileri, elektrik şebekesi yapımı sırasında topraklama işlemlerini yetkisiz kişilere yaptırmış ve gerekli güvenlik önlemleri alınmamıştır. Sonuç olarak, bir işçi elektrik akımına kapılarak hayatını kaybetmiştir. Mahkeme, taşeron firma yetkilisinin bilinçli taksirle hareket ettiğine karar vermiştir.

• Endüstriyel Kesintiler ve Maddi Kayıplar: Üretim tesislerinde sistem arızalarına yol açabilir, bu da üretim aksamalarına ve maddi kayıplara neden olur.

Topraklama Uygulamalarında Dikkat Edilmesi Gerekenler

1. Topraklama direnci ölçümü periyodik olarak yapılmalıdır (genellikle yılda 1 kez).

2. Kullanılan malzemeler standartlara uygun olmalı (örneğin bakır iletkenler, galvanizli çubuklar).

3. Farklı topraklama sistemleri (koruma topraklaması, işletme topraklaması, paratoner topraklaması) birbiriyle karıştırılmamalıdır.

4. Topraklama sistemi, yıldırımdan korunma sistemleriyle entegre düşünülmelidir.

Sonuç

Topraklama, mühendislik projelerinin sadece bir detayı değil, can ve mal güvenliği açısından kritik bir unsurudur. Özellikle sanayi tesisleri, şantiyeler ve büyük yapılarda topraklama sistemlerinin tasarımı ve uygulanması, mutlaka yetki belgesine sahip uzmanlar tarafından yapılmalıdır.

İhmal edilen bir topraklama sistemi, sadece cihazların değil, insanların da hayatını riske atabilir. Bu nedenle, doğru mühendislik uygulamaları, düzenli kontroller ve yetkili kişilerle çalışma her zaman öncelik olmalıdır.

Güvenilir mühendislik çalışmalarımız için buraya tıklayarak bizimle iletişime geçin; risk almayın, önlem alın!